"Çevre Dostu-YeÅŸil" olarak tabir edilen elektrikli gemilerin hareket gücü, gemi karada iken ÅŸarj edilen bataryalardan elde edilir. Dünyada bu teknolojiyi geliÅŸtiren ve uygulayan 10-15 çok uluslu elektrik firması bulunuyor. Ülkemizde bu teknolojiyi hem Türk hem de yabancı tersanelerde inÅŸa edilen gemilerde uygulayan ilk ve en tecrübeli firma olan ELKON firması yetkilileri dergimizin sorularını yanıtladı.

Elkon ne zaman kuruldu, iş potansiyeli konusunda detaylı bilgi verebilir misiniz?
Elkon 1981 yılında denizcilik sektörüne alçak gerilim elektrikli ekipmanları ve otomasyon sistemleri tasarlamak, imal etmek, entegre etmek ve devreye almak için kuruldu. Yıllara yayılı iÅŸler yaptığımız için ciromuz yıldan yıla deÄŸiÅŸebilmekle birlikte, IFRS’e göre düzenlenen yıllık ciromuz son beÅŸ yılda 15 ile 25 milyon Euro arasında deÄŸiÅŸmiÅŸtir. Firmamızda 50’ye yakın elektrik mühendisi çalışmaktadır. Türkiye gemi tamir bakım ve onarımında dünyada söz sahibi bir ülke. Tersanelerimizde oldukça yenilikçi ve hızlı iÅŸ sipariÅŸler alınıyor. Biz bu potansiyele raÄŸmen yönümüzü yurtdışına çevirdik. Ä°spanya, Norveç, Çin ve Hollanda gibi ülkelerde yerel ortaklarla hareket edip, pazardan pay alıyoruz.

Elektrikle çalışan gemi nedir? Dünyada bunu kimler yapabiliyor ve bir Türk firmasının elektrikli gemi yapabiliyor olması ne demek?
Elektrikten güç alarak hareket eden gemi, içten yanmalı makineler yerine, elektrikli motorlarla çalıştırılan gemidir. Bu tür gemilerde elektrik enerjisi genellikle gemi içindeki dizel jeneratörlerden, bataryalardan veya hibrid denilen ÅŸekilde her ikisinin uygun kombinasyonu ile elde edilir.

Elektrik ya da batarya-elektrikle hareket eden gemi ise, içten yanmalı makine gücü kullanmadığından sülfür ve nitrojen oksit atığı ile karbon dioksit emisyonu sıfır olduÄŸu için tamamen çevreci, "Çevre Dostu-YeÅŸil" olarak tabir edilen gemilerdir. Bu türlü gemilerde hareket gücü, gemi karada iken ÅŸarj edilen bataryalardan elde edilir. Bir anlamda bu gemileri karadaki Tesla vb. elektrikli otomobillere benzetebiliriz.

Dünyada bu teknolojiyi yapan 10-15 firma bulunmaktadır. Öncelikle çok uluslu elektrik firmalarını sayabiliriz. Elkon da ülkemizde bu teknolojiyi hem Türk hem de yabancı tersanelerde inÅŸa edilen gemilerde uygulayan ilk ve en tecrübeli firmadır.

Hangi ülkelerden talep alıyorsunuz? En son Norveç'te bir ofis açtığınızı biliyoruz. Bir büyüme planı çerçevesinde mi atıldı bu adım? Orta vade hedefleriniz nedir?
Elektrikle çalışan gemilerde talep genelde Batılı ülkelerden ve özelde de Norveç’ten gelmektedir. Bunun asıl nedeni de emisyon salınımının ve sera etkisinin azaltılması isteÄŸidir. Bu eÄŸilime son dönemlerde dekarbonizasyon – yani karbon türlü yakıtlardan kaçınma adı verilmektedir. Bunun bir yöntemi de elektrifikasyon’dur. Yani dizel makine ile hareket gücü elde etmek yerine elektrik ile hareket elde etmek. Tabi elektriÄŸi de yenilenebilir kaynaklardan üretme ÅŸartı ile…

Norveç’ten Türk ve yabancı tersanelere gelen talepler çerçevesinde, Norveç Satış ve Satış sonrası servis firmamız olan elkon Norge firmasını Ocak ayında Norveçli ortaklarımızla hayata geçirdik. Çözüm ortaklarımız ile Norveç’in güney batı kıyısındaki Kristiansand’dan kuzey batısındaki Trondheim ÅŸehrine kadar olan bölgede 24 saat içinde garanti hizmeti verme olanağına kavuÅŸtuk. Dijital teknoloji kullanıldığı ve çoÄŸu zaman da gemi adamlarının bu sistemlere alışmaları zaman aldığı için 24 saatten kısa bir sürede garanti servisine gitmek önem kazanmaktadır.

Özellikle feribotlarda kullanılan bataryalı elektrik sevk sistemleri için bu servis son derece önemlidir. Çünkü fiyortlarla kaplı o bölgenin ana taşıma hizmetini yapan bir feribotun nedeni ne olursa olsun servis dışı kalması, hem feribot iÅŸletmecisini hem de yerel halkı güç durumda bırakmaktadır.

Orta vadeli hedefimiz (2021-2022) 50 milyon + Euro cirosu olan bir ÅŸirket haline gelmektir. Cironun yanı sıra Avrupa’nın belli baÅŸlı gemi inÅŸa ülkelerinde satış ve servis ağı kurmak, Türkiye’nin önemli gemi inÅŸa projelerini yapan bir pozisyona gelmek istiyoruz. Gelirlerinin % 60-70’i dış satımdan gelen çevik bir denizcilik elektrik mühendislik ve uygulama firması olacağız.

Åžimdiye kadar ne tür gemiler hazırladınız biraz onlardan ve iÅŸlevlerinden de bahsedebilir misiniz?
Ülkemizde inÅŸa edilen hemen her türlü katma deÄŸerli gemide Elkon’un katkısı olmuÅŸtur.

Öncelikle özel sektör tersanelerinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrine inÅŸa edilen gemilerden baÅŸlarsak,
- 8 adet LCT (Amfibi Gemi)
- 2 adet LST (Tank Çıkarma Gemisi; TCG BAYRAKTAR ve TCG SANCAKTAR
- Denizaltı Ana Kurtarma Gemisi (MOSHIP – TCG ALEMDAR)
- Kurtarma ve Yedekleme Gemileri (KURYED – TCG IÅžIN ve TCG AKIN)
- Sismik AraÅŸtırma Gemisi (MTA Oruç Reis).
MOSHIP, KURYED ve Sismik Gemii elektrikli gemilerdir.

Ayrıca yabancı Donanmalara inşa edilen;
- Türkmenistan SERHET Sınıfı Karakol Botları (10 adet)
- Kuveyt için Suudi Arabistan’da inÅŸa edilen Sahil Güvenlik Gemileri (4 adet)
- Kolombiya’da inÅŸa edilen Çıkarma gemileri (Buque de Apoyo Logístico y Cabotaje; 4 adet)

Diğer projeler arasında
- Balıkçı gemileri (canlı balık taşıma gemileri, Longliner, Trawler … türü gemiler;
- Elektrik sevk sitemli ya da hibrid feribotlar
- Çok deÄŸiÅŸik boyda ve türde römorkörler ve push boat’lar.
- Açık deniz (offshore) platform destek gemileri
- Açık deniz (offshore) inÅŸaat gemileri
- Açık deniz (offshore) rüzgar çiftliÄŸi destek gemileri
- Balık çiftliÄŸi destek gemileri
- Kimyasal tankerler ve asfalt tankerleri
- Yatlar

Åžu an ne tür projeler üzerinde çalışıyorsunuz, baÅŸka elektrikli gemi çalışmanız var mı?
Åžu anda özellikle deÄŸiÅŸik türde balıkçı gemileri; feribotlar; römorkörler, Açık deniz (offshore) rüzgar çiftliÄŸi destek gemileri üzerinde çalışıyoruz. Ayrıca ihale aÅŸamasında olan birçok Savunma Sanayi Projesi de (Dimdeg, Milgem, Ader, vb…) çalışmalarımız arasında yer almaktadır. Son olarak 4 tane endüstriyel balıkçı gemisinin daha elektrikli otomasyon sistemlerini yapmak üzere anlaÅŸmaya varıldı.

Özellikle Norveçli feribot operatörleri için Türk ve yabancı tersanelerde elektrik sevk sistemli feribot projelerinin çalışması hızla sürmektedir.

Ä°lk elektrikli geminizin hikayesini anlatabilir misiniz? Dünyada ilk elektrikli gemi ne zaman yapıldı?
Dünyada ilk elektrikli ticari gemi Norveç’te 2012-2013 yıllarından inÅŸa edildi. AMPERE adı verilen bu feribot, sadece karadan ÅŸarj edilen bataryalar ile iki sabit nokta arasında (Üsküdar – BeÅŸiktaÅŸ hattı gibi) çalışmaktadır.

Elkon tarafından ülkemizde inÅŸa edilen ilk hybrid –elektrik (Bataryalar + içten yanmalı makinelerin kullanıldığı) elektrikle yürüyen gemi ise TURKON grubuna ait SEDEF tersanesinde Kanadalı bir feribot operatörü için inÅŸa edilen SWIFT ve RELIANT adlı gemilerdir.

Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin denizcilikte geri kaldığı söylenir hep. Buna katılıyor musunuz? Bu alanda son geliÅŸmeleri nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?
Ülkemizin dünyada denizcilik konusunda ilk onda yer almasına karşın hala büyüklüÄŸü ve kapasitesi ile orantılı yerini tam alamadığı söylenebilir. Ancak gemi inÅŸa sektörümüz, Avrupa’nın en çevik, geliÅŸmiÅŸ, esnek, rekabetçi ve kabiliyetli sektörlerinden biridir. Durum böyle olunca gemi inÅŸa sanayinde faaliyet gösteren firmalarımız yönlerini daha çok dışarıya çevirmiÅŸtir.

Avrupa'da gerçekleÅŸtirdiÄŸiniz veya gerçekleÅŸtirmek üzere olduÄŸunuz iÅŸbirliklerine dair bilgi verebilir misiniz? BaÅŸka ofis açmayı planlıyor musunuz?
Asıl olarak Norveç pazarı odaklı çalışmamıza karşın, Avrupa’nın diÄŸer önemli gemi inÅŸa ülkeleri olan Ä°spanya, Hollanda, Polonya, Romanya ve Hırvatistan konusunda da çeÅŸitli yerel iÅŸbirlikleri ve iÅŸ ortaklıkları ile ilerliyoruz. Ayrıca Çin’de inÅŸa edilen Avrupalı armatörlerin gemilerine hizmet vermek amacı ile Çin’de de bir acenta ile iÅŸbirliÄŸi yapıyoruz.
Elkon’un en güçlü olduÄŸu yanlarından biri global pazarda elektrikli gemi yapabiliyor olmasının bilinmesidir. Bu açıdan bakıldığı zaman bir çok ülkeden teklif vermemiz isteniyor. Bunun sebebi ise bu iÅŸi yapabileceÄŸimize inanmalarıdır. Yurtdışı açılımlarımızda yerel ortaklar ve temsilcilerimizle sinerji yaratmayı uygun görüyoruz.

Bir Türk firması olarak globalde karşılaÅŸtığınız sorunlar nelerdir?
Biz kendimizi genelde bir küresel ve uluslararası firma olarak konumluyoruz. Mühendislik ve üretim merkezimiz Türkiye olsa da operasyon alanımız tüm Avrupa’dır. Kalitemizi gösterdikten ve referanslarımızı sunduktan sonra “Türk” olarak karşılaÅŸtığımız özel bir sorun ÅŸu anda bulunmamaktadır. Yine de bazen politik geliÅŸmeler ve bölgemizin jeopolitik sorunları, kredibilite açığı ile karşılamamıza neden olmaktadır. Bu problemleri aÅŸmak için de yerel ortaklarımızı kullanıyoruz.

Elektrikli gemi ne iÅŸe yarar? Neden önemlidir? Kuzey Avrupa ülkelerinden örnek vererek açıklamanız mümkün mü?
Dünyada ticaretinin yüzde 80’i gemilerle gerçekleÅŸtirilmektedir. Dünya denizlerinde yaklaşık 100 bin gemi hareket etmektedir. Bu gemilerin büyük çoÄŸunluÄŸunda içten yanmalı dediÄŸimiz dizel motorlar kullanmaktadırlar. Denizcilik, karayolu taşımacılığından çok daha büyük bir pazar ve aynı oranda da çevre ile olan ters iliÅŸkisini sınırlandırmak gerekebilir. Karayollarında elektrikli araç kullanımı tüm dünyada özendirilmektedir. Asıl amaç dekarbonizasyondur.

Ancak diÄŸer taraftan fosil yakıtlardan kaynaklı pahalı enerji maliyetleri de elektrikli sevk sistemleri ile ortadan kalkacaktır. Sonuç olarak dünyadaki ticaretin daha ekonomik yürütülmesi ve çevre kirliliÄŸinin önüne geçilebilmesi için elektrikli gemilere yönelmek kaçınılmazdır.

Bugün Tesla’nın en büyük pazarı ABD deÄŸil, Norveç ve Ä°skandinav ülkeleridir. Karada olan elektrikli çalışmalar denizlerde daha hızlı ilerlemektedir. Denizlerde müthiÅŸ bir elektrifikasyon baÅŸlamıştır. Yeni yapılan gemilerde elektrikli sistemler aranmakta; eski gemilerin büyük dizel motorları deÄŸiÅŸtirilmektedir. Önümüzdeki dönemde gemiler için üretilen aküler / bataryalar çok revaçta olacaktır.

Denizlerdeki büyük bir dönüÅŸüm baÅŸlamıştır. Hatta Kuzey ülkelerinden yakın zamanda eski teknoloji ile hareket eden gemilere yasaklama gelebileceÄŸini tahmin ediyoruz. Küresel iklim deÄŸiÅŸimleri üzerine en ciddi çalışmalar yapan Kuzey Avrupa Ülkeleri elektrikli gemiler konusunda da ciddi önderlik yapmaktadırlar.

VerdiÄŸiniz bilgiler için teÅŸekkür eder, çalışmalarınızda baÅŸarılar dileriz.

E-Dergiden okumak için lütfen tıklayınız...