29 Ocak 2010 | TEKNÄ°K MAKALE 12. Sayı (Ocak-Åžubat 2010)

Ahmet Gültekin Avcı / Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisi Korozyon, dikkat edilmemesi durumunda gemilerde önemli ekonomik kayıplara yol açıyor. Korozyon çok yaygın olmadıkça kaynakla düzeltilebilir, ancak yoğun oksitlenmenin olduğu durumlarda parça değiştirilmelidir.
Gemi Onarım Teknikleri yazımızın geçen sayısında tamirat sebepleri, yapılan işlerin sınıflandırılması, adam-saat kabulleri,  gemi onarım anlaşmalarında A' derece gemi inşaatı çeliğine uygulanabilirlik, tarife içinde olan işlemler,  ek işlemler, çelik işleri yenilenmesi, çelik işlemleri üzerine ek bilgiler konuları hakkında bilgi vermiştik. Bu yazımızda korozyon çeşitleri ve uygulanan tamir işlemlerine değineceğiz.

Korozyon Çeşitleri ve Uygulanan Tamir İşlemleri

Hasar sebeplerinden biri olan korozyon, dikkat edilmemesi durumunda önemli ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Genel olarak korozyon metal ve metal alaşımlarının kimyasallarla etkileşimi sonucunda oluşan aşınma durumudur. Sebebi ise oksijenin metal malzeme üzerindeki su ile birleşmesidir.

Şekil 1'deki korozyon olayında yapıların kenarlarında ve birleşme yerlerinde şiddetli korozyon görülmektedir. Bu korozyon süreksizlik ve çatlaklara yol açar. Çözümü ise etkilenen parçaların değiştirilmesidir. Değişim işleminden sonra korozyonu önleyici diğer tedbirler uygulanmalıdır.

Korozyonun çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

•     Genel korozyon

•     Oluk tipli (Grooving-type) korozyon

•     Oyuk (Pitting) korozyonu

•     Aşındırıcı (Erosion) Korozyon

•     Kaynak Metal Korozyonu

Genel Korozyon

Korozyon, genelde standart olarak tankların üstünde ya da tankların boyası yapılmamış ya da etkinliğini yitirmiş iç yüzeylerinde, korunmasız ve kolay dağılabilir pas şeklinde görülür.

Paslanmış bölge sürekli yayılır ve hasarsız metali aşındırıcı etkiye maruz bırakır. Aşırı metal kaybı meydana gelene kadar genelde kalınlığın değişimi fark edilemez. Gemi inşaatı sırasında oluşan demir oksidin lokal bölgeden uzaklaştırılmasındaki yetersizlik, gemi servisteyken o bölgede korozyona sebep olur. Her çeşit gemide oluşabilecek şiddetli genel korozyon, genelde metal üzerindeki yoğun oksitlenmenin sonucu olarak tanımlanır ve geniş alanlarda çelik yapıların değiştirilmesi işine yol açabilir.

Oluk Tipli (Grooving-type) Korozyon

Oluk tipli korozyona genelde kaynakların içinde ya da dışında, özellikle ısıdan etkilenmiş bölgelerde rastlanır. Bu çeşit korozyon genelde temel metal ve ısıdan etkilenmiş bölgenin metalografik yapılarının farklılığından oluşan galvanik akım nedeniyle oluşur. Kaynakların "coating" de denilen kaplamaları, genel olarak korozyonu ilerleten pürüzlü yüzeylerden dolayı diğer bölgelere nazaran daha az etkilidirler.

Oluk tipli korozyon, stres yoğunluklarına ve böylece korozyonun daha da ilerlemesine neden olabilir. Grooving korozyonu, asıl metalin kaplamasının aşınmış ya da mekanik olarak hasar görmüş olduğu yerlerde görülebilir. Oluk tipli korozyon, yapıların kesiştiği, sıvıların toplandığı ya da aktığı doğrusal ve sınırlandırılmış bir korozyon tipidir.  Bu korozyon tipi bazen de malzeme içine doğru çizgisel ilerleyen korozyon diye de adlandırılır ve dikey duran malzemelerde de oluşabilir.

Oyuk (Pitting) Korozyon

Pitting korozyon sıklıkla balast tanklarının dip levhalarında, diğer yatay levhalarda ve suyla temas eden diğer yapıların detaylarında rastlanan bölgesel bir korozyondur.

Eğer korozyona karşı hassas bir bölgedeki kaplamada çatlama oluşursa oyuk korozyon başlar. Şekil 2'de bu tip korozyonun oluşumu grafik olarak verilmiştir. Başladıktan sonraysa oyuk ile metalin diğer kısmı arasındaki galvanik akım, korozyonu şiddetlendirir.

Pitting korozyona sebep olabilecek diğer faktörler de mikrobiyolojik olabilir. Boyanmış yüzeylerde korozyon atağı derin ve buna bağlı küçük çapta oyuklara neden olur. Bunlar tanklarda levhanın içine işler ve kirlenme riski oluşturur.

Kaplaması yapılmamış tanklarda oyukların oluşması gitgide derin olmayan fakat büyükçe kabuklanmaların oluşmasına neden olur (300 mm çap kadar). Görüntüsü genel korozyonu andırır. Kaplamasız tankların şiddetli oyuklaşması, yapının mukavemetini olumsuz yönde etkiler ve değiştirilmesini zorunlu kılabilir.

Aşındırıcı Korozyon (Erosion)

Sıvı etkisi ve mekanik aşınmalardan kaynaklanan korozyon da metalde malzeme kaybına neden olabilir. 

Kaynak Metal Korozyonu

Kaynak metal korozyonu, kaynak tortusundan kaynaklanan öncelikli korozyon olarak tanımlanır. Bunun en muhtemel sebebi ise el ile yapılan kaynaklar sebebiyle temel metalde galvanik hareket oluşması sonucu oluşan oyuklardır.

Korozyon Tamiri İşlemleri

Normalde şiddetli korozyonda kabul edilebilir tek tamir yöntemi, levhanın yenisiyle değiştirilmesidir. Çoğu durumda, dabler levha eklemek gibi geçici çözümler problemi çözmez. Dablerler yanal sıkıştırmada etkilidir. Lokal korozyon ya da kabuğun veya perdelerin oyuklaşması nüfuziyete (penetration) sebep olabilir. Bu da tamir için izin verilebilir derinliği geçtiğini gösterir.

Genel olarak oyuk korozyon çok yaygın olmadıkça kaynakla düzeltilebilir ya da en sonunda nüfuz eden parça değiştirilmelidir.  Oyuk (pit) yoğunluğu hala izin verilebilir değerde ise sadece kaplama yapmak, daha sonraki oluşabilecek oyukları önlemede bir seçenek olabilir. Pitting korozyonu önlemede uygulanacak olan kaynak, uzman personel tarafından etkinliği belgelendirilmiş yöntemlerle yapılmalıdır.

 

---

R E K L A M