10 Mart 2011 | TEKNÄ°K MAKALE 18. Sayı (Ocak-Åžubat 2011)

M. Bülent Çağlar / Germanischer Lloyd Sörveyor ve ISM Denetmeni Paris Mou Liman Devletleri Denetleme Rejimi, getirdiği risk esaslı denetim sistemiyle, şirket performansına bağlı olarak risk seviyesi yüksek olan gemilerin daha sık, risk seviyesi düşük olan gemilerin ise daha seyrek denetlenmesini öngörüyor.
Paris Mou Liman Devletleri Denetleme Rejimi, 1 Ocak 2011 tarihinden sonra yeni denetim rejimini uygulamaya başladı. 27 devlet otoritesinden oluşan Paris Mou  Liman devletleri, 23 Nisan 2009 tarihinde Avrupa Birliği’nde kabul edilen yeni direktifi esas alarak, denetlenecek gemilerin seçimi ve gemide yapılan denetimlerle ilgili değişikleri uyguluyorlar. Eskisine göre daha sıkılaşan Yeni Paris Mou gemi denetim rejimi, ülkemiz denizciliğinin gelecekle ilgili planlarında değişiklik yapmasına neden olacak nitelikte düzenlemeler içeriyor.
Yeni denetleme sisteminde en önemli değişiklik, eskiden kullanılan hedef faktör yerine, bölge limanlarına giren gemilerin, risk esaslı denetim kriterlerine göre gözetilerek denetlenecek olması. Bu da şirket performansına bağlı olarak risk seviyesi yüksek olan gemilerin daha sık, risk seviyesi düşük olan gemilerin ise daha seyrek olarak denetlenmesi anlamına geliyor. Eskiden bölge limanlarına giren gemilerin sadece yüzde 25’lik bir kısmı denetlenirken, yeni uygulamayla limana giren gemilerin tamamı, belirlenen “anlık risk” değerlendirmesine göre denetim kapsamına alınıyor.
Gemi veritabanı sisteminde değişiklik yapılması gereği doğrultusunda eskiden kullanılan SIReNaC veri sisteminin yerine, 1 Ocak 2011 tarihinden sonra tüm üye devletlerin kullanacağı AB sistemi, THETIS veritabanı sistemi kullanılmaya başlandı.
Paris Mou liman devleti denetiminde değişen hedefleme sisteminde, gemi risk profili ile birlikte, şirket risk profili de ana unsur olarak esas alınıyor. Gemi risk profili için gemiler; Düşük Riskli Gemiler, Standart Riskli Gemiler ve  Yüksek Riskli Gemiler olarak üç risk kategorisine göre sınıflandırılıyor. Gemilerin risk profili ise son üç yıl içinde Paris Mou bölgesinde yapılmış olan denetimlerin detayları kullanılarak anlık olarak aşağıdaki unsurlara göre belirleniyor:

•    Geminin tipi ve yaşı
•    Tespit edilen kusurların sayısı
•    Tutuklamaların sayısı
•    Geminin bayrağının performansı
•    Geminin bağlı olduğu klas kuruluşunun performansı
•    ISM yönetiminden sorumlu gemiyi işleten şirketin performansı

İlk defa uygulanmaya başlayan şirket risk performansı, şirketin emniyetli yönetim sistemini (ISM)  uyguladığı tüm gemilerin bölgedeki denetiminde tespit edilen kusurlar ve filoya bağlı gemilerin bölgedeki tutuklama sayısı dikkate alınarak hesaplanıyor. Her şirketin kusur indeksi ve tutuklama indeksi, AB tarafından belirlenen ortalama kusur ve tutuklama indekslerinin neresinde kaldığına bağlı olarak belirleniyor.
Kusur indeksi, 36 ay içinde anlık olarak şirkete bağlı tüm gemilerde tespit edilen kusurların puan toplamının, toplam denetim sayısına bölünerek hesaplanıyor. Tutuklama oranı ise yine tüm gemilerdeki tutuklama sayısının, toplam denetim sayısına bölünmesiyle tespit ediliyor. Burada kusur puanlarında ISM ile ilintili kusurlar 5 ağırlıklı puan olarak alınıyor, diğer kusurlar ise 1 ağırlıklı puan olarak hesaba katılıyor.  AB tarafından belirlenen ortalama kusur ve tutuklama indeksleri 36 ay içinde anlık olarak hesaplanıyor. Buna göre şirketler; çok düşük performans, düşük performans, orta performans ve yüksek performans olarak sınıflandırılıyor. Gemi risk profili ve şirket risk profili hesaplaması Paris Mou internet sayfasında yer alıyor. Denetim kategorilerinde yapılan değişikliklere göre periyodik denetimler gemilerin belirlenen risk sınıfları esas alınarak belirleniyor.
Yeni rejimdeki bir diğer önemli değişiklik de ek denetimlerle ilgili. Bu denetimler, ağır basan ve beklenmedik faktörler olarak iki tür olarak belirleniyor

Ağır basan faktörlere örnekler:

• Diğer üye devlet tarafından rapor edilen gemiler
• Liman yolunda çatışma, oturma veya sürtünme yapan gemiler
• Zararlı madde veya atık sıvı boşaltımı yapan gemiler
• IMO tavsiyelerine uygun olmayan intizamsız veya emniyetsiz manevra yapan gemiler
• Geminin emniyet sebeplerinden klasının askıya alınması veya klastan çıkarılması
• Geminin veritabanında bulunmaması

 Beklenmedik faktörlere örnekler:

• Pilotlar, liman yetkilileri veya kuruluşlar tarafından yapılan bildirimler (çevreye zararlı tehdit, emniyetsiz seyir yapan gemiler)
• Geminin AB kararlarında istendiği şekilde zorunlu raporlamada hata yapması veya gecikmesi
• Gemi kaptanının, mürettebattın veya herhangi bir kişinin şikayeti
• Son üç aydan daha önce tutuklanan gemiler.

Bölge limanlarına gelen gemilerin denetim öncelikleri 1. ve 2. öncelikler olarak iki kısma ayrılıyor. Denetim zaman penceresi dışında olan  gemi 1. öncelikli denetimi yapılacak gemiler olarak, denetim zaman penceresi içindeki gemi 2. öncelikli olarak değerlendiriliyor.  Gemi, yukarıda belirtilen ağır basan faktörlere uyan bir gemi ise denetim zaman penceresine bakılmaksızın 1. öncelikli gemi olarak denetleniyor. Beklenmedik faktörlere uyan bir gemi ise 2. öncelikli olarak değerlendiriliyor. Ayrıca yeni rejimde gemiler sadece limanda bağlı iken değil, demirli olduğu durumda da denetim yapılabileceğini öngörüyor. Paris MOU yeni liman devleti rejiminde, girişin yasaklanması uygulamasında da bir dizi değişikliğe gidildi. Son Paris Mou yıllık raporunda siyah listede yer alan ülkelerin bayrağını taşıyan gemiler, gri bayrak ülkelerini de kapsayacak şekilde genişletildi. Birinci ve ikinci kez girişi yasaklanan gemilerin giriş yasağının kaldırılması yeni rejimle daha da zorlaştırıldı.
Paris Mou bölgesine giden gemilere raporlama zorunluluğu getirilmesi, rejimde yer alan önemli bir değişiklik olarak göze çarpıyor.  Yeni direktife göre gemilerin, limana varıştan 24 saat önce liman yetkililerine istenen bilgileri sunması gerekiyor. Eğer gemi genişletilmiş denetime tabi bir gemi ise bu süre 72 saate çıkıyor. Geminin limana vardıktan sonra kalkış öncesinde makul bir zamanda yine bilgi vermesi zorunluluk altına alınıyor.  Raporlama gereklerine uymayan veya hata yapan gemilere bir ek denetim yapılabilecek.
Yeni denetim rejimiyle 12 yaşından büyük gemilerle, standart dışı gemileri işleten küçük ölçekli şirketler mercek altına alınıyor. Bu tip gemilerin daha fazla denetlenerek, bölge limanlarına girmeleri zorlaştırılıyor.
Bu düzenleme, 12 yaşından büyük genel yük ve dökme yük gemilerimizin bölgede ticaretinin devamını zorlaştıracak. Denetimlerin sıklaşması Akdeniz ve Karadeniz’deki deniz ticaretimizde zorluklar yaşamamıza neden olacak. Bu nedenle yeni gemi inşaatına gerekli desteğin acilen gündeme alınması zorunluluğu bir kez daha net biçimde ortaya çıkıyor. Diğer taraftan Bayrak idaremizin, gönüllü IMO denetimini (VIMSAS) başarılı olarak geçirmesi, Türk Bayraklı gemilerin Paris Mou denetimlerinde avantaj sağlayacak. Yeni rejimle, geminin bayrağı daha da önem kazanıyor. Bu durum şirketlerin, gemilerini kara ve gri listede bulunan bayrak devletlerinden, beyaz listedeki bayraklara geçirmesine neden olacak. Yeni sistemde denetimde tespit edilen ISM ile ilintili kusurlar, 5 ağırlık puan olarak hesaplanması, emniyetli yönetim sistemine işlemesine daha fazla önem verilmesini gerekli kılıyor. ISM ile ilintili kusurların raporlanması hem geminin, hem de şirketin risk profilini olumsuz yönde etkileyen faktör haline geliyor. Şirketlerin, emniyetli yönetim sistemlerinin gemilerde daha etkin olarak uygulanması için gemi personeline daha fazla eğitim vermesi ve şirket yetkililerinin gemiyi daha sık ziyaret etmesi ve denetim yapmasına neden olacak. Yeni rejimde, geminin başka bir yeni şirketin yönetimine geçmesi durumunda, gemiye etki eden şirket risk faktörü sıfırlanacağından, yeni gemi işletme şirketlerinin oluşturulması veya gemilerin riskli şirketlerden, risk profili iyi olan şirkete transfer olmalarına neden olacak. Gemi sahiplerinin klas kuruluşu seçiminde, Paris Mou performansı yüksek olanı seçmesi de, bölgedeki ticari faaliyetlerinde avantaj sağlayacak bir diğer unsur olarak önem kazanacak.

 

---

R E K L A M