TIG Kaynağı Yöntemi Can OdabaÅŸ Askaynak Pazarlama Hizmetleri Åžefi Kaynak edilebilen bütün paslanmaz çeliklere TIG kaynağı yöntemi uygulanabilir. Bu yöntemde kullanılan elektrod uçları AWS A5.12’de belirtildiÄŸi gibi toryum, seryum ve lantan ile alaşımlandırılan tungstenden imal edilmiÅŸtir. Kaynak edilebilen bütün paslanmaz çeliklere TIG kaynağı yöntemi uygulanabilir. Bu yöntemde kullanılan elektrod uçları AWS A5.12’de belirtildiği gibi toryum, seryum ve lantan ile alaşımlandırılan tungstenden imal edilmiştir. Bu elektrodların en büyük avantajı, saf tungsten elektrodlara göre daha kararlı bir arka sahip olmaları ve daha yüksek kaynak akımları ile kullanılabilmeleridir. Koruyucu gaz genellikle argon olup, özellikle kalın parçaların kaynağında Helyum ya da Helyum+Argon karışım gazları da kullanılabilir. Argon gazının en büyük avantajı akış hızının düşük olması ve buna bağlı olarak helyuma göre daha stabil bir ark oluşması ve ark voltajının daha düşük seviyede tutulmasıdır. Düşük voltaj kullanımı, ince sacların bağlantı bölgesinde yanık oluşmadan kaynak edilebilmesin açısından çok önemlidir. TIG kaynağı için geliştirilen dolgu malzemeleri, otomatik kaynak uygulamalarında kullanılacaksa kangala sarılan, eğer elle beslenerek kullanılacaksa doğrultularak çubuk haline getirilen dolu tellerden üretilir. Bu ürünler AWS A5.9’da tanımlanmış olup MIG ve tozaltı kaynağı yöntemlerinde de kullanılabilir. AWS A5.30’da belirtilen insört şekline getirilmiş dolgu malzemeler, özellikle TIG kaynağı ile gerçekleştirilen kök paso uygulamalarında kullanıcılara büyük kolaylıklar sağlamaktadır. TIG kaynağında DC güç üniteleri sabit akım özelliğine sahip olmalı ve kaynak devresi yüksek frekanslı voltaj ile donatılmış olmalıdır. Yüksek frekans sadece arkın ttutuşturulması aşamasında gereklidir. Elektrot iş parçasına yaklaştırıldığında yüksek frekans tungsten elektrod ile iş parçası arasındaki boşluktan atlayarak kaynak arkını oluşturur. Arkın bu şekilde elde edilmesi sırasında tungsten elektron iş parçasına değmeyeceği için paslanmaz çeliğin tungsten tarafından kirlenmesi olasılığı büyük ölçüde azalır. Derin nüfuziyetli dikişlerin elde edilmesi için kaynak işleminin düz kutuplama ile DC (-) yapılması gerekmektedir. Bir miktar tungsten kirliliğine neden olmasına rağmen, elektrodun yüksek frekans kullanılmadan iş parçasına sürtülmesi ile de ark oluşturulabilir. Ancak karbon kirlenmesine neden olabileceği için tungsten elektrod karbon bloklar üzerine kesinlikle sürtülmemelidir. Paslanmaz çeliklerin kaynağında otomatik TIG kaynağı yöntemi de kullanılabilir. Ark voltajı ark uzunluğu ile orantılıdır. Üretilen bir sinyal sayesinde ark voltajı kontrol ünitesi otomatik olarak devreye girer. Bağlantılarda ek dolgu malzemeleri kullanılabileceği gibi özellikle ince sacların birleştirilmesinde sadece bağlantıyı oluşturan kenarların eritilmesi ile de kaynak yapılabilir. “Soğuk” dolgun metalleri kullanılıyorsa, tel besleme işlemi her zaman kaynak banyosunun önünden yapılmalıdır. “Sıcak” tel ile gerçekleştirilen TIG kaynağı yöntemi, özellikle metal yığma hızında ve kaynak hızında önemli artışların elde edilmesine olanak sağlar. Bu yöntemde kontak memenin içinden geçen tel, özel bir güç ünitesi tarafından ısıtılır ve kontak memenin uç kısmından çıkarak iş parçasına doğru ilerler. (Şekil 1) Bir direnç tarafından ön ısıtma uygulandığı için kaynak banyosuna değmeden önce, tel erime noktasına kadar ısınmış olur. Böylece tungsten elektrod daha çok ana metali eritmek için ısı üretir ve dolgu telinin erimesi için gereken direnç enerjisinin büyük bölümü AC güç ünitesi tarafından sağlanır. “Sıcak” tel yöntemi, tozaltı kaynağı ve kendinden korumalı metal özlü tel kaynağında kullanılan uzun serbest tel mesafesi ile çalışma prensibinin TIG kaynağındaki değişik bir uyarlamasıdır. “Sıcak” telle gerçekleştirilen TIG kaynağında kullanılan dolgu telleri genellikle 1.2 milimetre çapındadır. Dolgu teli önceden eritildiği ya da özel bir güç ünitesi tarafından erime noktasına yakın bir sıcaklığa kadar ısıtıldığı için gerçekleşen metal yığma hızı kaynak arkından bağımsız olarak kontrol edilebilmektedir. DC (-) ve 400-500 amper kaynak akımı uygulanarak gerçekleştirilen bir “sıcak” tel ile TIG kaynağı yönteminde 8.2 kg/saatlik bir metal yığma hızına ulaşılabilir. (Tablo 1) Otomatik salınımlı kaynak tekniklerinin kullanılması ile daha yüksek dolgu hızlarının elde edilmesi mümkündür. Yüksek dolgu hızlarında gerçekleştirilen kaynak uygulamalarında, oluşan geniş kaynak banyosunda gerekli kontrolün sağlanabilmesi için voltaj değerinin mutlaka kontrol altında tutulması gerekmektedir. Bu nedenle “sıcak” tel yöntemiyle gerçekleştirilen TIG kaynağında bir voltaj kontrol donanımına ihtiyaç duyulur. Paslanmaz çelik boru ve sacların TIG yöntemi ile kaynağında, birbirinde yakın konumda yerleştirilen tungsten elektrodların kullanılması ile kaynak hızı önemli ölçüde yükseltilebilir. Bunun yanında birden fazla tungsten elektrodun aynı anda kullanılması ile özellikle yüksek hızlarda gerçekleştirilen uygulamalarda karşılaşılan kenar yanığı problemleri de ortadan kaldırılır. Kalınlığı 1.6 milimetreden 12.7 milimetreye kadar değişen paslanmaz çeliklerin TIG yöntemi ile kaynağında kullanılan alın, köşe, “T” ve bindirme tipi kaynak bağlantılarına ait parametreler Tablo 2’de verilmiştir.
R E K L A M
HAKKIMIZDA
