Tersane Dergisi 44. Sayı (Mayıs-Haziran 2016)

26 tersane • mayıs 2016 makale Gemi İnşaatındaPatlayıcıOrtam OluşumunaNedenOlanParametreler veHavalandırmaDurumunaEtkileri Doç. Dr. Murat Özkök, Yrd. Doç. Dr. Emre Peşman, Abdullah Acar KTÜ Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği G emi inşa sanayi, dünyadaki en ağır sanayi kolla- rından biridir. İçerisinde binlerce farklı iş öğesi barındırdığı için, farklı tipte birçok iş kazalarının meydana geldiği bir iş koludur. Meydana gelen bu kaza- ların birçoğu yaralanmalara, kalıcı iş göremezlik duru- muna ve hatta ölümlere sebep olmaktadır. Bu kazaların azaltılarak minimum seviyeye indirilmesi hem üzücü olayların yaşanmasını önleyecek hem de ülke ekonomi- sine büyük katkıda bulunacaktır. Tersanelerde meydana gelen iş kaza tiplerinden en önemlilerden birisi patlama kaynaklı meydana gelen kazalardır. Bu kazalar, genel- likle ciddi yaralanmalara ve ölümlere neden olmaktadır. Patlamanın meydana gelmesinde çalışma ortamındaki yanıcı ortam oluşumu birinci derecede etkilidir. Yanıcı ortamın oluşumunu önleyebilmek için ortam havalan- dırmasının çok iyi bir şekilde yapılması gerekmektedir. Eğer, ortamdaki havalandırma iyi bir şekilde yapılmaz ise ortamda yanıcı ortam oluşacak ve patlama için uygun zemin oluşacaktır. Dolayısıyla, patlamanın önüne geçe- bilmek için tersane çalışma ortamının iyi bir şekilde havalandırılması gerekmektedir. Bu çalışmada, patlama ortamı oluşmasında etken olan; ortam sıcaklığı, hava değişim katsayısı, kullanılan ekipman emniyet faktörü, çalışma ortamının havalandırma verimliliği ve kimyasa- lın boşalma kaynağından olan boşalma hızı gibi unsurlar dikkate alınmış; ortam sıcaklığının, emniyet faktörünün, hava değişim katsayısının, havalandırma verimliliğinin ve son olarak kaynağın boşalma hızının değişiminin teorik patlama hacmini nasıl değiştirdiği belirlenmiş ve sonuç olarak patlama ortamı oluşması için en kritik unsurlar tespit edilmiştir. Bu şekilde, tersanelerin pat- lama ortamını oluşturan en önemli parametrelerin neler olduğunu kavramasını sağlamak ve patlama ortamının oluşmadan önlenmesi konusunda tersanelere yardımcı olmak amaçlanmaktadır. 1. GİRİŞ Gemi inşa endüstrisi, içerisinde birçok iş kolunu barındırdığı ve dolayısıyla birçok farklı iş aktivitesini içerdiğinden, farklı tipte iş kazalarının meydana geldiği bir sanayi koludur. İşçilerin dikkatsizliği, güvenlik konu- sundaki yetersiz eğitimler, hatalı insan odaklı hareketler, yetersiz iş saha ortamı gibi faktörler meslek kazaları için anahtar risk unsurlarıdır (Barlas, 2012). Bununla birlikte, tersanelerde yapılan iş yükü analizine göre çalışanların %80’inin alt yüklenici firmalarda çalışması (Çelebi ve diğerleri, 2010) meydana gelebilecek iş kazalarına karşı önlem alınmasını zorlaştırmaktadır. Meydana gelen bu kazaların birçoğu yaralanmalara, kalıcı iş göremezliğe ve hatta ölümlere neden olabilmektedir. Dünya tersanelerine