"'8knik Şekil 3: Büzme Kuvveti Etkisi kalma süresi kısaltılmalıdır. Aksi durumda, küresel şekle sahip bir metal transferi gerçekleşecektir. Bu yöntemde genellikle 0.9 mm ve 1.2 mm çapındaki teller kullanılır. Darbeli ark kaynağında, sprey ark kaynağında da kullanılan Argon + % 1 Oksijen koruyucu gazı sık olarak tercih edilmektedir. Bu ve diğer çaplardaki teller, darbeli akımda sprey ark ile metal transferi kullanılması durumunda, sürekli kaynak akımındakine oranla daha düşük akım değerleri ile yüklenerek kaynak edilebilirler. Bunun avantajı ince parçaların, kısa devreli ark ile metal transferine oranla daha az sıçrama ile düzgün görüntülü kaynak dikişi veren sprey ark ile metal transferi uygulanarak kaynak edilmesine olanak sağlamasıdır. Darbeli akım kullanılmasının bir diğer avantajı, belirli bir akım değerinde, özellikle kalın çaplı elektrotların kullanıldığı uygulamalarda, sprey ark ile metal transferinin sürekli akımdakine oranla daha kolay elde edilebilmesidir. Kalın çaplı elektrotlar, ince çaplı elektrotlara göre daha düşük maliyetlidir ve yığdıkları dolgu metaline ait yüzey alanının, dolgu hacmine oranla düşük olması sayesinde kaynak metalinin kirlenme olasılığı iyice azalmaktadır. Gazaltı kaynağında kullanılan tellerin çapları genellikle 0.8 ile 2.4 mm arasında değişir. Her bir tel çapı için sprey ark ile metal transferinin oluşabilmesi için aşılması gereken belir38 tersane • kasım-aralık 2008 li bir minimum akım değeri vardır. Örneğin paslanmaz çelikler eğer Argon + Oksijen karışım gazı koruması altında 1.2 mm çapındaki paslanmaz çelik kaynak telleri kullanılarak kaynak ediliyorsa, sprey ark ile metal transferinin gerçekleşebilmesi için yaklaşık olarak 220 amper akım uygulanmalı, doğru akım ve pozitif kutuplama tercih edilmelidir. Ark gerilimi için de minimum bir değerin sağlanması gerekmektedir. Bu değer genellikle 24 ile 30 volt arasında değişir. Kaynak tellerinin sarıldığı makaraların ağırlıkları 1 kg ile 25 kg, dolgu malzemelerinin kalınlıkları ise 0.4 mm ile 3.2 mm arasında değişir. Çok ince kalınlıktaki dolgu malzemeleri özellikle plaka halindeki paslanmaz çeliklerin kaynağında kullanılan şerit şeklindeki ürünlerden oluşmaktadır. Bunun yanında, alışılmış değerlerden daha yüksek oranda silisyum içeren östenitik tip dolgu malzemeleri de üretilmektedir. Silisyum içeriği yüksek olan bu dolgu malzemelerinin sprey ark metal transferi yöntemi ile birlikte kullanılması durumunda son derece iyi bir ıslatma özelliği sağlanır. Düşük oranda ferrit içeren ya da hiç ferrit içermeyen bazı paslanmaz çelik kaynak metalleri (örneğin 347 kalite dolgu malzemeleri) kaynak sırasında sıcak kırılganlığa ve çatlama eğilimine neden olurlar. Bu tür malzemeler kaynak edilirken prosedürlerde belirtilenden daha fazla sayıda paso uygulanması gerekebilir. Bağlantının her iki kenarına doğru gerçekleştirilen salınımlı ve osilasyonlu kaynak teknikleri yerine ince ve düz kaynak teknikleriyle çalışılmasında yarar vardır. Düz kaynak tekniğinde, çekme gerilmelerinin düşük olması ve sıcak kırılganlık ısısı aralığındaki soğumanın daha hızlı olarak gerçekleşmesi nedeniyle sıcak çatlak oluşumu riski azalmaktadır. Bunun yanında, normalden daha fazla derecede dışbükey olan kaynak dikişlerinin oluşturulduğu yöntemlerin kullanılması da son derece yararlıdır. Kısa devreli ark ile metal transferi yöntemi ana metal ile düşük oranda seyrelmeye neden olduğu için kaynak metalinde sıcak çatlak oluşumu riski de iyice azalmaktadır. Seyrelmenin fazla olması durumunda ise çatlama hassasiyeti yüksek olan ve tamamen östenitik yapıya sahip bir kaynak metali oluşabilir. Ferritik ve mantenzitik tipteki manyetik paslanmaz çelikler, östenitik tipteki manyetik olmayan paslanmaz çeliklerle birleştirilirken aşağıdaki konulara dikkat edilmelidir. Kaynak işleminin tek taraftan gerçekleştirileceği bir kaynak ağzı tasarlanmalı ve kaynak dikişinden beklenen en düşük dayanım amaçlanmalıdır. • Manyetik olan paslanmaz çeliği, manyetik olmayan paslanmaz çeliğe kaynak ederken ark üflemesi riskini en aza indirmek için düşük ısı girdili kısa devreli ark ile metal transferi yönteminden yararlanılmalıdır. Bağlantının her iki tarafında da homojen bir erimenin gerçekleşebilmesi için, kaynak teli bağlantı bölgesindeki kaynak ağzı eğiminin sona erdiği seviyeden daha yukarıdaki bir konumda merkezlenmelidir. 200 ve 300 serisi paslanmaz çeliklerin sprey ark uygulanarak gerçekleştirilen gazaltı kaynağında kullanılan kaynak parametreleri ve prosedürleri Şekil l'de verilmiştir. Şekil 2'de ise 200 ve 300 serisi paslanmaz çeliklerin kısa devreli ark uygulanarak gerçekleştirilen gazaltı kaynağına ait parametreler ve prosedürler yer almaktadır. :y
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=