Tersane Dergisi 44. Sayı (Mayıs-Haziran 2016)

30 tersane • mayıs 2016 hacminin değerinin düştüğü görülmektedir. Ortamdaki hava değişim oranının yüksek tutulması patlayıcı ortam oluşumu riskini azaltacağı söylenebilir. 5 SONUÇLAR Bu çalışmada, çalışma ortamında bulunan dizel yakıtı göz önüne alınmış ve belirli bir hacme (192 m 3 ) sahip olan çalışma ortamında, ortam sıcaklığı (T), emniyet faktörü (k), havalandırma verimliliği (f), boşalma hızı (dG/dt) ve hava değişimi katsayısı (c) değerlerinin deği- şiminin patlayıcı ortamın teorik hacmini nasıl değiştir- diği incelenmiştir. Bunun sonucunda, patlayıcı ortamın teorik hacmi yukarıda belirtildiği gibi değişmiştir. Sonuç olarak, patlayıcı ortam büyüklüğünün azaltılması için, emniyet faktörü ve hava değişim katsayısı değerleri mümkün olduğunca büyük değerlere sahip olacak şekilde seçilirken; ortam sıcaklığı, havalandırma verimliliği ve kaynağın boşalma hızı olabildiğince küçük değerlere sahip olmalıdır. Bunun için, ortamda gerekli olan koru- yucu ekipman ve malzemeler bulundurulmalı ve gerekli emniyet tedbirleri alınarak emniyet faktörü değeri ola- bildiğince büyük alınmalıdır. Bununla birlikte, hava değişim katsayısının büyük değerlere sahip olabilmesi için ortamda kullanılacak olan havalandırma fanları- nın seçiminin iyi bir şekilde yapılması gerekmektedir. Ayrıca, ortam sıcaklığı sürekli olarak kontrol edilmeli ve sıcaklığın yüksek değerlere çıkması önlenmelidir. Yine, dizel yakıtının kaynaktan sızıntı yapıp yapmadığı sürekli olarak kontrol edilerek boşalma hızı azaltılmalı ve havalandırmaya engel teşkil edecek durumlar kontrol edilerek havalandırma verimliliğinin en üst düzeyde olması sağlanmalıdır. Bununla birlikte; bu çalışmada ele alınan 192 m 3 ’lük bir çalışma ortamında ortam sıcaklığı, emniyet faktörü, havalandırma verimliliği, kaynağın boşalma hızı gibi yanıcı ortamı etkileyen parametrelerin değişimi ortamın havalandırma durumunu değiştirmeyip, ortam havalan- dırma durumu yukarıdaki durumlar için “düşük” olarak belirlenmiştir. Ancak, 192 m 3 ’lük çalışma ortamında hava değişim katsayısının artışı ortamın havalandırma durumunu değiştirmiştir Bu durum Şekil 6’da göste- rilmektedir. Grafikte y-ekseninde “1” değeri “düşük” havalandırma durumunu, “2” değeri “orta” havalandırma durumunu ve son olarak “3” değeri yüksek havalan- dırma durumunu göstermektedir. Buna göre, 192 m 3 ’lük çalışma ortamında saniyede ortalama 0.006 defa hava değişimi gerçekleştirildiğinde, ortamın havalandırma durumu “düşük” dereceden “orta” dereceye geçmektedir. Dolayısıyla, ilgili hacme sahip olan çalışma ortamındaki havalandırma durumu en az 0.006 defa/saniye’lik hava değişim katsayısı değerinde “orta” derecede havalan- dırma durumuna geçmekte ve çalışma ortamının hava- landırma durumu iyileşmektedir. Sonuç olarak, çalışma ortamında kullanılacak olan fanların ortamda en az 0.006 defa/saniye’lik bir hava değişim katsayısı sağlayacak şekilde seçilmesi gerekmektedir. Kaynaklar - Barlas, B. (2012): “Occupational Fatalities in Shipyards: An Analysis in Turkey”, Brodogradnja, Vol: 63, No: 1, pp. 35-41. - Barlas, B. (2012): “Shipyard Fatalities in Turkey”, Safety Science, Vol: 50, No: 5, pp. 1247-1252. - Çelebi, U.B., Ekinci, S.,Alarcin F. ve Ünsalan, D. (2010): “The Risk of Occupational Safety and Health in Shipbuilding Industry in Turkey”, Proceedings of the 3rd International Conference on Maritime and Naval Science and Engineering, MN’10, pp.178-185. - Tezdoğan, T. ve Taylan, M. (2009): “Tersanelerdeki İş Kazalarının İstatistiksel Olarak İncelenmesi”, Gemi ve Deniz Teknolojisi, Sayı:180, pp. 10-16. - Türk Standartları Enstitüsü (2005): “Patlayıcı Gaz Ortamında Kullanılan Elektrikli Cihazlar-Bölüm 10: Tehlikeli Bölgelerin Sınıflandırılması”, TS 3491 EN 60079-10. Şekil 5. Emniyet faktörü-teorik patlama hacmi ilişkisi. Şekil 6. Hava değişim katsayısının ortamın havalandırma durumuna etkisi makale