Tersane Dergisi 41. Sayı (Kasım-Aralık 2015)

tersane • kasım 2015 29 bir dizi fiziksel süreci beraberinde getirir. Hasara yol açan, boşlukların çök- mesi ve beraberinde gelen yüksek basınç darbeleri, sudaki hız ve sıcak- lıklardır. Söz konusu güçler çok büyüktür. Bu durum etkilenen yüzeyin yüksek sıcaklıklarla birlikte bir çekicin tek- rarlı, ağır vuruşlarına maruz kalması gibidir. Bu durum yüzey malzeme- sinin, ilk olarak boya ve ardından çeliğin kabarıp dökülmeye başlaması olarak bilinen kovuklaşma aşınma- sına neden olur. Bu sürecin etkisi sudaki çakıl veya diğer sert parça- cıkların varlığıyla büyük ölçüde artabilir. Bir kimsenin asıl gerçek hasarın bu olgudan kaynaklandığını görmesi için yalnızca kovuklaşma hasarına maruz kalmış bir gemi dümenini incelemesi gerekir. Dümenler derin çukurlu hale gelir, boya kaplama- ları ve sert çelik ortadan kaybolur, levhalar düşer ve dümen neredeyse tamamen parçalara ayrılır – bunların hepsi kovuklaşma hasarının sonu- cudur. Bu süreç bariz ölçüde kısa bir zaman dilimi içinde gerçekleşebi- lir. Bazen yalnızca altı ayda ciddi dümen hasarı meydana gelir. İlk adım kovuklaşmanın çelik üzerin- deki boya kaplamasının aşınmasına ve nihayetinde çıplak çeliğin açıkta kalmasına yol açmasıdır. Çeliğin aşınması daha sonra elektrokimyasal gemi inşaatçıları ve bilim adamları mevcut pervane/dümen kombinas- yonu kullanıma girdiğinden beri bir çözüm üzerinde çalışmaktadır. Daha 1895 yılında gerçekleştirilmiş kovuklaşma gözlem deneylerine iliş- kin referanslar mevcuttur. O zamandan beri dümenlere gelen kovuklaşma hasarını çözmek için birçok girişim yapılmıştır. Bu giri- şimler aşağıdaki geniş sınıflamalar altında toplanmaktadır: - Gemi ve/veya dümende yapılan tasarım değişiklikleri, - Kurban anotların kullanımında olduğu gibi kovuklaşma aşınması başladıktan sonra aşınmayı sınır- landırma çabaları, - Ve kaplamalar, metal yüzeyleme, farklı malzemeler ve benzer yön- temler yoluyla dümeni “kovuk- laşmaya dirençli” hale getirme girişimleri. paslanma sürecini beraberinde geti- rir, çünkü çelik artık korumasız kalır. Etki, kovuklaşma devam ettikçe kat- lanarak artar ve aşınma suya maruz kalan çıplak çeliğin doğal paslanma- sıyla büyür- elektrokimyasal süreç ve oksitlenme bu duruma yol açar. Kovuklaşma hasarı geminin per- vanesiyle sınırlı değildir. Pervane ayrıca dengeleyiciler, geminin göv- desi ve geminin sualtında kalan ve özellikle suyun süratli veya çalkan- tılı aktığı diğer parçalarında söz konusu olan olguya maruz kalmak- tadır. Ancak, dümen özellikle pozis- yonu ve şekli nedeniyle bu soruna yatkındır. SORUNU ÇÖZME GİRİŞİMLERİ Ne dümen kovuklaşma hasarı ne de sorunu çözme girişimleri yeni bir şeydir. Gemi inşaat mühendisleri, Kovuklaşma baloncukları ve ortaya çıkan hasar Kovuklaşmadan kaynaklanan hasar (solda) ve tipik bir kaynak tamiri (sağda)