da kullanılabilir. Ancak aşağıdan yukarıya doğru gerçekleştirilen kaynak uygulamalarında EXXX-16türü elektrodlara göre daha geniş salınımlar gerektirirler. Temizlik: Yüksek kalitede kaynak bağlantılarının elde edilebilmesi için bağlantı bölgelerinin temiz ve kuru olması gerekir. Elektrikli aletlerle fırçalama, yağdan arındırma, pas giderme, taşlama ve yüzeysel silme gibi temizleme işlemlerinden hangisinin uygulanacağı kirliliğin miktarına ve türüne bağlıdır. Bunlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir: - Nem, ısıtma yoluyla ya da kuru hava üflenerek alınmalıdır (hava akımında nem bulunmamasına dikkat edilmelidir). Yüksek nem içeren ortamlarda bağlantı bölgesinde bir gecede bile nem toplana bilmektedir. - Boya, çapak yapışmasını önleyen madde artıkları, yağlı kalem izleri, kesme sıvaları, koruyucu kağıtlardan kalan yapışkanlar ve sızıntı testinde kullanılan sabun artıkları gibi organik artıklar ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Alev ya da talaş kaldırma yoluyla gerçekleştirilen kesme uygulamalarında kenarlarda biriken kir ve oksit atıkları temizlenmelidir. - Daha önce galvanizli çelikler üzerinde kullanılmış olan fırçalar ve takımlardan kaynaklanan çinko kirliliği giderilmelidir. Çinko kirlenmesi çatlamaya neden olacağı için sadece paslanmaz çelikler için üretilen paslanmaz çelik tel fırçalar kullanılmalıdır. - Paslanmaz çelik malzemeyi sabitlemek ve konumlandırmak için kullanılan bakır aparatların sürtünmesi sonucu yüzeyde oluşan bakır kirlenmesi çatlamalara neden olacağı için mutlaka önlem alınmalıdır. Kaynak Teknikleri: Paslanmaz çelik elektrodlarla gerçekleştirilen kaynak uygulamaları düşük hidrojenli yumuşak çelik yapısındaki elektrodlardakine benzer tekniklerin kullanılmasını gerektirir. Kısa ark mesafesi ile çalışılmalı; ancak örtünün kaynak banyosuna değmesi önlenmelidir. Bazı demirtozlu elektrodlar ise oluk ve yatay pozisyonda gerçekleştirilen uygulamalarda ana metale sürtünerek kullanılacak şekilde tasarlanmıştır. ısıtma kabiliyeti yüksek damlaların oluşturduğu düz kaynak dikişleri sayesinde özellikle derin kaynak ağızlarında cürufun kolay kalkması sağlanır. Krater çatlaklarını önlemek için ark kesilmeden önce bütün kraterler doldurulmalıdır. Bir sonraki elektroda geçmeden önce dikiş sonunda bulunan cüruf iyice temizlenmeli, ikinci paso uygulamalarına ise alttaki dikişin yüzeyi tamamen temizlendikten sonra başlanmalıdır. Derin oluklu alın kaynağı uygulamalarında, kök paso atılırken her iki plakayı da yeterli miktarda eritecek ve aradaki açıklığı kapatmaya yetecek bir nüfuziyet gerçekleştirilmelidir. Aşırı nüfuziyetin ise çatlak oluşumuna neden olacağı unutulmamalıdır. Dik ve tavan pozisyonlarında 4 mm'den kalın çaplı elektrodlar kesinlikle kullanılmamalıdır. DC elektrodlar (EXXX-15) tercih edilse de AC-DC elektrodlar (EXXX-16) aşağıdan yukarıya pozisyondaki uygulamalarda DC akım ile kullanılabilir. Kalın plakaların aşağıdan yukarıya kaynağında, üçgen ve ters-V salınım teknikleri uygulanabilir. ince plakaların yukarıdan aşağıya kaynağında ise dar dikişler ile çalışılmasında yarar vardır. Aşağıdan yukarıya pozisyonlarda, EXXX-17türü AC-DC kaynak elektrodlarının kullanımı EXXX-16 türü elektrodlarınkine göre daha zordur. Bu durumda daha geniş salınımlarla çalışılması gerekmektedir. Uygun kaynak tekniklerinin kullanılması, çarpılmaların önlenmesi açısından çok önemlidir. Yeterli nüfuziyeti sağlayan en düşük kaynak akımı ile çalışılması iş parçasına olan ısı girişini azaltacaktır. (Tablo-1) Düşük kaynak hızlarında ince kaynak dikişleri ile çalışılırken yüksek hızlarda kalın dikişler kullanılabilir. Eğer elektroda salınım verilmesi gerekiyorsa salınım genişliğinin elektrod çapının 2.5 katı ile sınırlı tutulması uygun olacaktır. Çarpılmaların önlenmesi için alınan diğer önlemler aşağıda yer almaktadır: Tablo 1: Paslanmaz Çelik Elektrotlara Ait Kaynak Akımı Aralıkları (DC - Doğru Kutuplama) Eltklrod Çıpı Ôn•ril•n Kaynak Akımı (Amp) (mm) EJXX-15 T6rü El<ktrodlar EJXX-16 Türü Elektrodlor EJXX-17 T6rll El•ktrodlu 2.4 30- 70 30-65 40-80 3.2 45 -95 55. 95 80- ııs 4.0 75 • 130 80 • l3S 100-150 4.8 95. 165 120- 185 130-200 6.4 ISO- 225 200-275 Omicive D■n,.ın D<lz ıo,y,ıı,t ,,..;.,.,.ı lç,n ~ Uyııak poz:iıyonu için Oiizlo,y,ıı,lc,,....,.....lç,n opeimuın akını. tablc:ıdaki maksimum optirnwn abm. tablodaki mabımurn opcimum akım, ıabıodaki maksimum .........,,.,o.....,..ııı.. .._.,.,o___ d<ı,rl<rin,. )0 --- ....,_,......,,.ıo.y,ıı,t AC ıo,y,ıı,t alwm araı,ı,. yukand,lu pozisyoau içia .._. yatı.,ok,. 10fuw,du. optimum akım. ıabk,dııki mıunnum .ı.ıc,-ımn,. 20--. Yukand■n _,.. ıo,y,ıı,t poıir)'oau ıçİD optimum--- dct<tl« ik ay,udu. tersane • eylül-ekim 2008 35
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=