Tersane Dergisi 35. Sayı (Kasım-Aralık 2014)

yapılamaz. Projelerde yapılan veya yapılacak olan tadilatlar, ekleme- çıkartmalar kesinlikle hesaplanarak yapılmalıdır. Bu tadilatlar geminin ana yük hesabına uygun olmalıdır. Kullanılacak elektrik panoları gemi tipi olmalıdır. Ana panolarda yangın geçişi önleyici kısımlar olmalıdır. Klas kurallarına uygun panolar gene klas kurallarına uygun malzemeler ve yöntemler ile imal edildikten sonra gemi-tekne montajı yapılmalıdır. Statik elektrikten çıkabilecek arıza ve yangınları önlemek içinse; birinci kural topraklama kuralıdır. Bu kuralda aralarında statik elekt- rik yükünün değişik olması sebebi ile potansiyel farkı bulunan bütün iletken kısımlar elektriksel yolla bir- birine bağlanır ve gemi gövdesi ile irtibatlandırılır. Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar, boru dona- nımları ve boru bağlantıları statik elektriğin boşaltılması maksadıyla uygun şekilde topraklanmalıdır. İmalatlar kesinlikle projelere uygun bir biçimde yapılmalıdır (Bkz: Boatbuilder Dergisi Ekim 2013 sayısı). Kablolamadan başlayıp devreye almaya kadar olan süreçte teknik şartnamelere sonuna kadar uyulmalıdır. Her türlü ek sadece ek kutularında yapılmalı ve kesinlikle klemensler ile eklenmelidir. Unut- mayınız ki arızalar ve yangın en çok ek bölgelerinde oluşur. İşletme Sırasında Yapılması Gerekenler Doğru kurallara uygun imalat ne kadar önemli ise gemi-tekne işleti- lirken de kurallara uymak o kadar önemlidir. Güvenli ve emniyetli bir seyir için gemideki tüm sistemlerin kurallara uygun bir biçimde işletil- mesi - kullanılması gerekir. Yapıl- mış olan elektrik tesisatına ekleme çıkarma yaparken bilinçli ve kural- lara uygun bir biçimde yapmak gerekir. Planlara uymayan, genel yük değerlerine bakılmadan yeni bir ekipman bağlantısı yapılmamalıdır. Kullanılan tüm ekipmanların periyodik bakımları yapılmalıdır. Tüm panoların periyodik bakım ve temizlikleri yapılmalıdır. Tüm motor ve ekipmanların izolasyon testleri (Meger Test) periyodik yapılmalıdır. Tüm ölçü aletleri ve göstergelerin kalibrasyon ve testleri yaptırılma- lıdır. Tüm elektrik tesisatı sudan ve nemden korunmalıdır. En çok yangınlar ve arızalar aslında en basit sebeplerden, uzatma kabloları ve prizlere taktığımız genel aletlerden kaynaklanmaktadır. Her uzatma kablosu doğrudan bir prize takılacak ve sadece bir ekip- mana bağlanacaktır. Kablonun akım taşıma kapasitesi bağlandığı ekipma- nın nominal akımından küçük olma- yacaktır. Yani uygun kesitli kablo kullanılmalıdır. Uzatma kablosu fiziksel olarak iyi durumda olacaktır, ezilme, kesilme, yıpranma gibi nedenlerle güvenliği tehlikeye düşürecek kablolar kulla- nılmayacaktır. Topraklama gerektiren cihaz veya aydınlatma araçları için topraklı tip uzatma kablosu kullanılacaktır. Uzatma kabloları ve esnek kor- donlar sabit cisimlere tutturulmaya- cak; duvarlar, tavanlar, yer döşeme- lerinden geçirilmeyecek, kapı altla- rından ve halı gibi yer döşemelerinin altından geçirilmeyecek ve fiziksel darbelere maruz bırakılmayacaktır. Kısacası özene bezene uluslara- rası kurallara uygun olarak yaptığı- mız gemiyi işletirken de aynı özeni gösterip tüm kural ve kaidelere dik- kat etmemiz gerekmektedir. Elektrik Kaynaklı Yangınlar Elektrik arızaları sonucunda aşırı ısınma ya da ark oluşur. Bu ısınma ya da ark ekipmanının kendisini veya etrafındaki ekipmanların izolasyon- larının bozulmasına ve yanmasına sebep olabilir. Direkt insan kaynaklı, ekipmandaki kısa devre veya kaçak- lardan kaynaklı ya da hava şartları nem-su vb. kaynaklı arızalarda yan- gın riskleri çok yüksektir. Panolardaki hatalı konnektör bağ- lantıları, şalter kesici vb. devre kesi- cilerin mekanizma arızaları, koruma sistemlerindeki hatalar, bakımsız motorlar, izolasyonsuz kablolar, aşırı yüklenmiş priz ya da besleme hatları, uygun olmayan sigortalar vb. her an yangına sebebiyet verebilecek olan elektrik arızalarıdır. Eğer koruma sistemi hasarlı, arızalı ise ya da hiç yoksa, herhangi bir elektrik arızası yangınla sonuçlanabilir. Sistemlerdeki noksanlıklar basit ve periyodik bakımlar, fiziksel kont- roller ve ölçümlerle tespit edilebilir. Önleyici bakımların amacı, olayın kötü sonuçlanmadan, can ve mal kaybına yol açmadan belirlenmesi ve önlenmesidir. Hasarlanmış izo- lasyonlar, uygun kesitli olmayan ya da ilavelerle arttırılmış yükler, ter- minallerdeki ya da ek kutularındaki düzensizlik nedeni ile temas durumu, malzemelerdeki yaşlanma, gemi- lerde hep var olan titreşim nedeni ile hasar görme, deniz suyundan kay- naklı nem, bakımsızlıktan ve nemden kaynaklı pas, bakımsızlıktan kay- naklı kirlilik, aşınma korozyon gibi nedenlerle kontak yapışması hem arıza sebebidir, hem de muhtemel yangın sebeplerinden biridir. Gemilerde yangın birkaç faktörü etkiler. Karada bir yangın olsa ilk amacınız söndürmektir. Ya da sön- dürmeyi beceremiyorsanız yangın mahallinden kaçarsınız, yangın alarmını çalıştırarak hemen yet- kili birine haber verirsiniz. Ancak gemide bir yere kaçamayacaksınız, zaten gemide tek hedefiniz yangını dosya / gemi elektriği 34 tersane • kasım 2014